De AIVD waarschuwde Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet in 2020 dat hij en zijn partij doelwit waren van Russische spionnen. Volgens informatie van de inlichtingendienst onderhield een vrouw die zich ophield rond de partij ook nauw contact met de Russische ambassade, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.Frank Hendrickx en Huib Modderkolk23 februari 2023, 05:00
Baudet bevestigt na vragen van de Volkskrant dat hij rond 2020 op zijn werkkamer in de Tweede Kamer een persoonlijk gesprek heeft gehad met de hoogste baas van inlichtingendienst AIVD, Erik Akerboom. Volgens de Forum-leider was het een ‘vaag en onwerkelijk gesprek’ waarin hij terloops werd gewezen op mogelijke Russische inlichtingenoperaties. ‘Hij zei: ‘Ik wil je toch waarschuwen: je zou benaderd kunnen worden door Russische agenten’.’
Baudet ontkent dat het hoofd van de AIVD waarschuwde dat mensen bij FvD in contact stonden met de Russische autoriteiten. ‘Zo heb ik het niet opgevat. Als dat zo was, had hij concreter moeten zijn.’ De Forum-leider, die ook partijvoorzitter is, heeft na het gesprek met de AIVD geen actie ondernomen. Volgens Baudet kan de ‘uit de lucht gegrepen opmerking van Akerboom’ niet eens als waarschuwing gekwalificeerd worden.
‘Ik kan het me niet herinneren’
Bronnen zeggen tegen de Volkskrant dat de AIVD in die periode een jonge vrouw in de gaten hield die actief was in de entourage van FvD en ook geregeld bij de Russische ambassade langsging. Er bestond het vermoeden dat zij contant geld ophaalde bij de ambassade in Den Haag. Wat het onderzoek verder heeft opgeleverd, is niet bekend.
about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html
Baudet, die niets zegt te weten van een jonge vrouw met Russische contacten, heeft altijd ontkend dat hij financiële steun krijgt vanuit Moskou. Een bron binnen de AIVD ontkent ook dat er in 2020 is vastgesteld dat er een financiële connectie is tussen FvD en Rusland.
Het is niet duidelijk in hoeverre de rest van de partij op de hoogte was van de zorgen bij de AIVD. Rob Rooken, die in 2020 samen met Baudet het bestuur van FvD vormde en nu Europarlementariër is namens JA21, weet niet meer of Baudet hem heeft geïnformeerd over de waarschuwing van de AIVD. ‘Ik zeg niet dat het niet gezegd is, maar ik kan het me niet herinneren.’ Paul Frentrop, destijds FvD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, zegt dat hij niet is geïnformeerd over de waarschuwing. ‘Daar weet ik niets van. Als het heeft plaatsgevonden, is het geheel buiten mij om gegaan.’
Politieke beïnvloeding
Het onderzoeken van democratisch gekozen partijen ligt zeer gevoelig binnen de Nederlandse inlichtingenwereld, omdat de dienst wordt geacht zich niet te bemoeien met politiek. Dat de AIVD in 2020 via de hoogste baas contact zocht met Baudet illustreert dat er bij de dienst zorgen bestaan over heimelijke Russische beïnvloeding van de Nederlandse politiek. Daar is ook meerdere malen voor gewaarschuwd in jaarverslagen.
De Volkskrant onthulde eind vorig jaar al dat CDA-politicus en oud-voorzitter van de Eerste Kamer René van der Linden in 2019 afgeluisterd en geobserveerd werd door de AIVD. Van der Linden onderhield contacten met een Russische functionaris in de Raad van Europa, die in werkelijkheid een inlichtingenofficier bleek. Maar de CDA’er verbrak zijn connecties met Rusland nadat hij ‘een signaal’ kreeg. Hij wilde niet zeggen of de waarschuwing van de AIVD of MIVD kwam.
Het signaal dat Baudet in 2020 van de inlichtingendienst kreeg, heeft een ander effect gehad: het standpunt van Forum is pro-Russischer geworden, ook na de invasie van Oekraïne. Volgens Baudet is Oekraïne geen soeverein land, maar ‘een vazalstaat van de Verenigde Staten en de NAVO’. Hij omschrijft Poetin als ‘de held die we nodig hebben in de strijd tegen globalisten en het Amerikaanse imperium’. ‘Hij moet winnen en we moeten alles doen wat nodig is om hem te steunen’, zei de FvD-leider tijdens een online discussie in oktober 2022.
Bij een recent debat over de oorlog in Oekraïne reageerde minister van Defensie Kajsa Ollongren, die in 2020 verantwoordelijk was voor de AIVD, getergd op de Forum-leider die meent dat de oorlog in Oekraïne de schuld is van het Westen. ‘Baudet poneert stellingen die volgens mij rechtstreeks uit het Kremlin komen’, aldus Ollongren.
Extremistische beweging
De AIVD en MIVD publiceerden deze week een rapport over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor Nederland en andere Westerse landen. De diensten waarschuwen daarin dat de nationale veiligheid bedreigd wordt door een ‘extremistische anti-institutionele beweging’ die vatbaar is voor heimelijke Russische beïnvloeding.
De omschrijving van die extremistische beweging in het rapport lijkt direct op FvD te slaan: ‘Het anti-institutioneel extremisme uit zich in een narratief over een zogenaamde kwaadaardige elite die controle zou hebben over alle invloedrijke instituties en deze macht gebruikt om het “gewone volk” te onderdrukken.’ De anti-institutionele beweging is overwegend pro-Russisch waarbij ‘president Poetin wordt afgeschilderd als ‘verlosser’ in de strijd tegen de kwaadaardige elite in het Westen’, aldus de diensten.
Baudet noemt het rapport van de AIVD en MIVD ‘Kuifje in wonderland’ en ‘een politiek pamflet’. ‘Er wordt politiek bedreven, maar er worden geen bewijzen geproduceerd. Het is journalistiek van het jaar nul dat zo’n rapport zomaar voor face value wordt aangenomen’. Dat de AIVD hem in 2020 waarschuwde noemt Baudet ook ‘een politieke daad’. ‘Of er is een serieuze dreiging en dan moet je me dat vertellen, of je moet het gewoon laten. Toen ik om verduidelijking vroeg, kreeg ik die niet. Het was hol.’
Kremlin-connecties
Baudet is de afgelopen jaren vaker in opspraak gekomen door zijn connecties met pro-Kremlin figuren. John Laughland, een vertrouweling van Baudet en hoofd van het wetenschappelijk instituut van FvD, was verbonden aan een Franse denktank met Russische connecties.
Het onderzoeksjournalistieke televisieprogramma Zembla onthulde eerder al intern app-verkeer, waaruit bleek dat Baudet tijdens het Oekraïnereferendum contact had met Vladimir Kornilov, die voor een door Gazprom gefinancierde stichting werkte. In het app-verkeer uit 2015 omschreef Baudet Kornilov als ‘een Rus die voor Poetin werkt’. Toen het over geldzaken ging, scheef Baudet: ‘misschien wil Kornilov wel iets extra’s betalen’. De FvD-leider zei later dat die opmerkingen ‘ironisch bedoeld’ waren.
Baudet had ook direct contact met de Russische ambassadeur Alexander Sjoelgin, die sprak op een FvD-bijeenkomst. Vanuit de Russische ambassade werden zoveel spionageactiviteiten georganiseerd dat Nederland sinds vorig jaar meer dan twintig heimelijke inlichtingenofficieren persona non grata heeft verklaard. Baudet noemt die uitzettingen ‘een Kuifje-verhaal’.
De FvD-leider bestrijdt dat hij onder invloed staat van Rusland. ‘Ik ben gewoon een zelfstandig denkend persoon. Ik heb bepaalde ideeën en leg daar verantwoording over af.’ De AIVD laat in een reactie weten: ‘Wanneer de AIVD interesse ziet van een buitenlandse actor voor een persoon, ongeacht wie, dan kan de AIVD deze persoon hierover informeren. Met wie de AIVD wel of geen gesprekken voert, daar doet de dienst geen uitspraken over.’
Tips over Russische beïnvloeding? Mail naar onderzoek@volkskrant.nl
AnnoZ Webb blog 