FBI Director Christopher Wray discusses the origins of the COVID-19 pandemic on “Special Report.”
FBI Director Christopher Wray said the COVID-19 pandemic was likely caused by a lab leak in Wuhan, China.
“The FBI has for quite some time now assessed that the origins of the pandemic are most likely a potential lab incident in Wuhan,” Wray told Fox News in an interview that aired Tuesday. “Here you are talking about a potential leak from a Chinese government-controlled lab.”
“I will just make the observation that the Chinese government, it seems to me, has been doing its best to try to thwart and obfuscate the work here, the work that we’re doing, the work that our U.S. government and close foreign partners are doing. And that’s unfortunate for everybody,” he added.
Wray said the FBI has specialists who focus on “the dangers of biological threats, which include things like novel viruses like COVID, and the concerns that they [are] in the wrong hands [of] some bad guys, a hostile nation state, a terrorist, a criminal.”
FBI Director Christopher Wray speaks at the Gerald R. Ford School of Public Policy at the University of Michigan, Dec. 2, 2022, in Ann Arbor, Michigan. (AP Photo / Carlos Osorio)
He also said that the Chinese government has been trying to block investigative work into the origins of the coronavirus.
Wray’s comments come after the Department of Energy has also recently assessed that the COVID-19 pandemic was likely caused by an accidental lab leak in China.
Volgens experts kan een infectie met het coronavirus drie verschillende typen hoofdpijn veroorzaken. Artsen moeten weten welk type hoofdpijn iemand heeft om de juiste behandeling te kiezen.
Op een angiogram die door personeel van het universitair ziekenhuis van de University of Virginia is afgenomen, is het bloedvatenstelsel in de hersenen van een patiënt te zien. Hoofdpijn die ontstaat na besmetting met het SARS-CoV-2-virus kan het gevolg zijn van een aantasting op microvasculair niveau van de ‘drielingzenuw’.FOTO DOOR JOE MCNALLY, GETTY IMAGES
Als een vrouw die ruim tien jaar geleden hersenletsel opliep maar dat overleefde, weet Heather Schroeder alles van hoofdpijn. Ze heeft het komen en gaan van haar klachten sindsdien bestreden met medicijnen tegen migraine en botoxinjecties, maar toen ze in juli 2021 COVID-19 opliep, voelde de hoofdpijn heel anders aan en stortte haar in ‘een hel op aarde’.
‘Anders dan de migraine als gevolg van mijn traumatisch hersenletsel, was deze hoofdpijn als een deken die over m’n hoofd gedrapeerd lag. Het was niet zo dat ik langzaam wat hoofdpijn begon te krijgen: ik had opeens heel erge hoofdpijn en het was vreselijk pijnlijk,’ zegt de 52-jarige Schroeder uit Knoxville, Tennessee. ‘Als ik op een schaal van één op tien mijn normale migraine met een sterkte acht of negen zou aanduiden – met symptomen als overgeven, overgevoeligheid voor licht en malaise ná de migraine –, zat deze hoofdpijn op niveau twintig.’
Volgens haar hielp paracetamol niet, noch medicijnen tegen migraine. De hoofdpijn bleef twee weken lang aanhouden en hield haar uit haar slaap; ze kon hooguit dutjes van één tot drie kwartier doen. ‘Veel mensen die ik ken, hebben lockdowns tijdens de COVID-19-pandemie doorgebracht met tv-kijken of lezen,’ zegt Schroeder. ‘Ik probeerde met een ijszak op mijn hoofd mijn hoofdpijn te doorstaan.’
Schroeder was zeker niet de enige. Uit een recent overzicht van wetenschappelijke studies naar het fenomeen blijkt dat ongeveer de helft van mensen met een acute COVID-19-infectie last heeft gehad van hoofdpijn, terwijl bij circa een kwart van de patiënten hoofdpijn het eerste symptoom was dat opviel. Ondanks het feit dat COVID-19 officieel een luchtwegaandoening is, meldden ongeveer één op de vijf patiënten met milde tot ernstige COVID-19-klachten dat ze vooral veel last hadden van de neurologische symptomen, zoals hoofdpijn, ‘hersenmist’ en het verlies aan smaak- en reukzin.
En die percentages zijn waarschijnlijk nog lage schattingen. ‘De rapportage van hoofdpijn varieert al naar gelang de patiënt is opgenomen of niet,’ zegt Mia Tova Minen, directrice hoofdpijnonderzoek en neurologe aan Langone Health, onderdeel van de New York University. ‘Bij opgenomen patiënten wordt hoofdpijn vaak niet als symptoom gemeld, omdat er nog zoveel andere verschijnselen de aandacht opeisen.’
Soorten hoofdpijn bij COVID-19
Bij een COVID-19-infectie is hoofdpijn doorgaans een vroeg optredend symptoom dat zich aan beide zijden van het hoofd voordoet of ‘het hele hoofd’ betreft, zoals sommige patiënten het hebben beschreven. De pijn varieert van mild tot zwaar, maar meerdere mensen hebben tegenover National Geographic verklaard dat de pijn veel erger was dan bij eerdere hoofdpijnen; anderen schatten de pijn in als even zwaar als migraines waaraan ze in het verleden hebben geleden. Tussen de 47 en 80 procent van de patiënten die in het verleden last van hoofdpijn hebben gehad, werd de hoofdpijn tijdens COVID-19 omschreven als een heel ander soort pijn en ook als veel plotselinger en intenser.
Volgens Schroeder begonnen migraineaanvallen bij haar altijd langzaam, wat haar de tijd gaf om haar omgeving te verduisteren en haar medicijnen in te nemen. Maar de COVID-19-hoofdpijn begon heel abrupt, en ook haar migraineaanvallen zijn sindsdien van aard veranderd. ‘Ik kan mijn migraines nu veel minder goed controleren. In de herfst en het vroege voorjaar had ik er ook veel vaker last van dan voorheen,’ zegt zij.
Ook haar man Jesse Trucks, die tijdens het sporten eveneens hersenletsel heeft opgelopen en net als zijn vrouw al vier maanden was ingeënt toen hij COVID-19 opliep, ontwikkelde aanhoudende hoofdpijn, die hij omschrijft als een ander soort pijn dan de hoofdpijn die het gevolg was van zijn hersenletsel. ‘De COVID-19-hoofdpijn leek meer op de pijn die je voelt als de tandarts een zenuw raakt,’ zegt hij. Terwijl zijn ‘normale’ hoofdpijn zich in een band rond zijn voorhoofd voordeed, bleef de COVID-hoofdpijn tien dagen lang in zijn nek en de achterzijde van zijn hoofd hangen.
Volgens Jennifer Frontera, neurologe aan de Grossman School of Medicine van de University of New York, kunnen de soorten hoofdpijn die door patiënten met acute COVID-19 worden gemeld in drie hoofdcategorieën worden ingedeeld: migraineachtige hoofdpijn, spanningshoofdpijn en dagelijks aanhoudende hoofdpijn. Elk van deze soorten hoofdpijn komen overeen met bestaande hoofdpijndiagnoses.
Sommige COVID-19-patiënten beschrijven een migraineachtige hoofdpijn, met een kloppende pijn aan één zijde van het hoofd die vaak vergezeld gaat van misselijkheid, overgeven en overgevoeligheid voor licht en geluiden. Maar uit meerdere studies is gebleken dat de meeste COVID-19-hoofdpijnen lijken op spanningshoofdpijn, die aan beide zijden van het hoofd optreedt en meer aanvoelt alsof een ‘er een rubberen elastiek strak rond je hoofd’ is gespannen, aldus Frontera. Tussen de 70 en 80 procent van de patiënten melden dat de hoofdpijn zich aan beide zijden van het hoofd en in het voorhoofd voordoet en beschrijven hem als ‘drukkend’ of ‘strak’. Daarentegen heeft minder dan de helft van mensen met COVID-19-hoofdpijn last van overgeven en overgevoeligheid voor licht en geluiden.
Bij een deel van de patiënten met dit soort spanningshoofdpijn tijdens COVID-19 wordt de pijn bovendien gekenmerkt door de lange duur ervan: de hoofdpijn kan dagen-, weken- of zelfs maandenlang aanhouden. Daarmee doet dit type hoofdpijn sterk denken aan NDPH (new daily persistent headache; ‘nieuw optredende, dagelijks aanhoudende hoofdpijn’), een diagnose voor een soort hoofdpijn die niet overgaat en volgens Minen kan worden veroorzaakt door een virusinfectie, een medische ingreep, een gebeurtenis die met veel stress gepaard is gegaan of zelfs een vliegreis. Hoewel de diagnose voor dit type hoofdpijn officieel pas na drie maanden van aanhoudende pijn kan worden vastgesteld, herkennen artsen het symptoom volgens Minen vaak al eerder en kunnen dan ook aan de behandeling ervan beginnen.
NDPH-hoofdpijn reageert mogelijk minder goed op de gebruikelijke behandelingen tegen migraine of spanningshoofdpijn, waardoor veel hoofdpijnspecialisten deze pijn nu ook in verband brengen met de aanhoudende klachten die COVID-19-patiënten beschrijven, aldus Minen.
Tijdens een onderzoek naar ruim negenhonderd COVID-19-patiënten bleek dat de gemiddelde duur van hun hoofdpijn twee weken bedroeg, maar dat één op de vijf patiënten ook na drie maanden nog last van hoofdpijn had; één op de zes patiënten had zelfs anderhalf jaar nadien nog last van hoofdpijn. Hoe zwaarder de hoofdpijn tijdens de acute fase van de besmetting was, des te langer de hoofdpijn na de besmetting bleef aanhouden.
Oorzaken van COVID-19-hoofdpijn
Onderzoekers zijn nog altijd bezig meer inzichten op te doen in de precieze mechanismen die achter deze hoofdpijnen schuilgaan, waarbij ze verschillende mogelijkheden bestuderen: directe schade die door het coronavirus in de hersenen is veroorzaakt; de respons van de hersenen op de ontstekingsreactie waarmee het lichaam het virus bestrijdt; een verminderde zuurstoftoevoer via het bloed; uitdroging; problemen met de bloedstolling; of problemen met de endotheelcellen waarmee de binnenzijde van bloedvaten zijn bekleed. Maar geen van deze mogelijkheden kunnen alle soorten COVID-19-hoofdpijn verklaren.
‘Er spelen waarschijnlijk meerdere, subtiel van elkaar verschillende mechanismen een rol,’ zegt Frontera. ‘De meest overtuigende klinische gegevens wijzen op verwondingen op microvasculair niveau,’ zegt zij. De wijze waarop de bloedvaten tijdens een COVID-19-infectie worden aangetast, is inmiddels goed beschreven. Daarbij kan ook de zogenaamde ‘drielingzenuw’, de grootste hersenzenuw, worden getroffen. Deze zenuw is verantwoordelijk voor de zintuigen van het gezicht en voor motorische activiteiten als kauwen en slikken en loopt aan beide zijden van het gelaat vanuit een ganglion of zenuwknoop achter de slaap in drie verschillende bundels naar de boven- midden- en onderzijde van het gezicht.
‘Er is een verband tussen de hoofdpijn en het verlies aan smaak en reukzin, dus zou een van de mogelijke mechanismen kunnen bestaan uit het feit dat er schade is ontstaan aan het reukorgaan,’ zegt Minen. ‘Het is mogelijk dat een COVID-19-besmetting via de neus begint en dat vervolgens de neusholte ontstoken raakt. Dat kan ook zenuwvertakkingen van de drielingzenuw irriteren en zo hoofdpijn veroorzaken.’
Laura Johansen, klinisch onderzoeker volksgezondheid in Charlotte, North Carolina, merkte dat de hoofdpijn die ze in oktober 2020 na een besmetting met COVID-19 begon te krijgen ‘vrijwel perfect samenviel met het begin van het verlies aan smaak en reukzin, en dat beide symptomen samen erger werden,’ een combinatie die in veel onderzoeken wordt vermeld. Zoals zo vaak in het geval van COVID-19-hoofdpijnen, concentreerde de pijn zich bij haar in het voorhoofd en onder het schedeldak.
‘Het voelde aan als een combinatie van voorhoofdsholteontsteking en migraine,’ zegt Johansen. ‘Het heeft zo’n vier dagen geduurd, en zodra de pijn begon, bleef hij heel constant, zonder ups en downs.’ De paracetamol die ze gebruikte, hielp volgens haar niet veel tegen de pijn.
Paracetamol is een van de meest gebruikte pijnstillers. Ook schrijven artsen in dit geval niet-steroïde ontstekingsremmers als ibuprofen en aspirine voor, naast metamizol, triptanen of een combinatie van deze geneesmiddelen, maar slechts een kwart van de patiënten meldt dat de pijn daardoor geheel wordt bestreden. Volgens Minen behandelen hoofdpijnspecialisten spanningshoofdpijn of NDPH-hoofdpijn vaak met gabapentine, een anti-epilecticum dat ook tegen insulten en zenuwpijn wordt ingezet.
‘Als je niet goed reageert op de gebruikelijke pijnstillers van de drogist, is het een goed idee om een afspraak te maken met een hoofdpijnspecialist,’ zegt Frontera. ‘Ten eerste om er zeker van te zijn dat er niet iets ernstigers aan de hand is en ten tweede om erachter te komen welk type hoofdpijn je hebt.’ De behandelingen van migraineachtige hoofdpijn verschilt van die van NDPH-hoofdpijn, zegt zij.
Hoofdpijn door ‘long covid’
Hoewel hoofdpijn tijdens COVID-19 samen met de andere symptomen van de ziekte bij de meeste mensen na enige tijd weer verdwijnt, blijft zo’n 45 procent van de COVID-19-patiënten last houden van hoofdpijn als de andere symptomen al zijn weggeëbd.
Travis Littlechilds, een systeemanalist uit Londen, heeft de afgelopen vier maanden op de meeste dagen last van COVID-19-hoofdpijn. De pijn begon tijdens de acute fase van zijn besmetting en leek toen op migraine, vertelt hij, waarbij het hoofd ‘extra gevoelig was voor druk.’ Als hij voorover boog of hoestte, was de pijn bijzonder fel. Hoewel zijn hoofdpijn na verloop van tijd minder zwaar is geworden, is de aard van de pijn dezelfde gebleven: een zware druk aan de achterzijde van het hoofd die bij bewegingen erger wordt.
Ook anderen met ‘long covid’ hebben aangegeven dat de hoofdpijn die tijdens hun besmetting optrad nooit is weggezakt. Uit een meta-analyse van 36 verschillende onderzoeken waarbij ruim 28.000 patiënten waren betrokken, blijkt dat de hoofdpijn bij één op de zes betrokkenen twee maanden aanhield, en bij één op de tien drie maanden. Bij acht procent van de patiënten hield de hoofdpijn zelfs een halfjaar of langer aan. In het meeste onderzoek dat naar COVID-19-hoofdpijn is verricht, is tot nu toe niet stilgestaan bij de vraag of de symptomen bij ingeënte patiënten verschilden van die bij niet-ingeënte patiënten. Maar uit tenminste één recente studie is gebleken dat de hoofdpijn bij mensen die waren ingeënt of een boosterprik hadden ontvangen, minder zwaar was.
De mensen die de grootste kans lopen op het ontwikkelen van hoofdpijn door ‘long covid’ zijn degenen die eerder geregeld last hebben gehad van hoofdpijn, mensen bij wie de hoofdpijn als eerste symptoom is opgetreden, mensen bij wie de hoofdpijn langer duurde dan de andere COVID-19-symptomen en mensen bij wie pijnstillers niet goed aanslaan. Volgens Frontera reageren patiënten met hoofdpijn na een COVID-19-besmetting over het algemeen wel goed op de migrainemedicijnen amitriptyline en nortriptyline.
Schroeder had tijdens haar ziekte vooral last van de hoofdpijn en ook vermoeidheid, maar niet van enige vorm van kortademigheid of verkoudheid. Ze heeft het geluk gehad dat ze na haar besmetting geen ‘long covid’ met hoofdpijn heeft ontwikkeld, en zij en haar man hebben zich laten inenten en boosteren om een nieuwe infectie te voorkomen.
‘Ik wil nooit meer zo’n hoofdpijn als toen hebben,’ zegt zij. ‘Achteraf gezien vraag ik me af hoe ik dat heb overleefd. Vreemd genoeg kan ik me die tijd niet goed meer herinneren (…), maar de pijn herinner ik me maar al te goed.’
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
@annoz weblog 