deze waanzin gaat maar door . ” moet” van Brussel. who the F*ck is Brussel, bepaalt Nederland dat zelf niet meer ?#Rutte4 zo snel mogelijk weg, uit de EU ! ( waar jouw geld geld verspild wordt aan profiteurs )
Zeiden wij begin april nog We krijgen een stad als Lelystad erbij met dank aan Mark Rutte en de OmVolkspartij voor Veel Drukte (en die stad krijgen we dit jaar ook, al houdt de NOS het op 70.000 – dat is zeg maar Gouda). Maar voor 2025 wordt het helemaal druk druk druk in de spits, op de woningmarkt, bij de Vomar, de voedselbank, de gamma, praxis, hubo, karwei, het erotisch centrum te Holysloot, in de natura, en op het strand. Een jaarlijkse asielinstroom van 97000 woningweigerende voedselklagers met een Miele, een stapelbed + een ov-chip voor naar het bijstandsloket. Gekkie Henkie, u bent het! Update: Het kabinet trekt tot en met 2026 in totaal 8,7 miljard euro extra uit voor de hogere asielinstroom (Voorjaarsnota)
hij drong Omtzigt aan de kant, maar liet niets zien, tabe Flopke
Jongeren CDA zijn kritisch over leiderschap van Hoekstra
De jongerenorganisatie van het CDA, het CDJA, twijfelt aan het leiderschap van Wopke Hoekstra. In een interview met NRC zeggen voorzitter Klinkspoor en vicevoorzitter Groot dat Hoekstra het CDA-verhaal niet goed uitdraagt. Hij heeft een “consultantsimago” en daar zou hij van af moeten komen.
“Als we het over urgentie hebben, over vernieuwen, een verhaal vasthouden en consequent uitvoeren, dan ligt er bij Wopke ook nog wel een taak om het beter uit te gaan dragen”, zegt voorzitter Klinkspoor in het interview. “Ik hoor om me heen: het komt niet over, zoals hij het brengt.”
De twee bestuurders van het CDJA zeggen overigens niet dat Hoekstra nu moet opstappen. Dat is hij zelf overigens niet van plan, heeft hij laten weten in een reactie op het stevige verlies van zijn partij bij de Provinciale Statenverkiezingen.
Hoe dan ook, het CDA-bestuur vergadert morgenavond over het slechte verkiezingsresultaat.
Alle reacties op een rij: ‘Nieuwe leider lost probleem CDA niet op’
De regeringspartijen stevenen af op een fors verlies bij de Statenverkiezingen. Vooral bij het CDA hakken de forse minnen er flink in. ,,Dit is een enorme shock.”
Het veenweidegebied ten noorden van Amsterdam. Landsmeer vormt als het ware de grens tussen het stedelijke Amsterdam en het landelijke Noord-Holland.BEELD MICHIEL WIJNBERGH / ANP
Waar in Amsterdam massaal op GroenLinks werd gestemd, gingen net buiten de stadsgrens in Landsmeer de meeste stemmen naar BoerBurgerBeweging (BBB). Veel inwoners hebben begrip voor de boeren, al zijn sommige Landsmeerders sceptisch. ‘Hoe gaan ze al die zetels vullen?’Madelief van Dongen16 maart 2023, 17:15
Of Landsmeerders blij zijn met de verkiezingsuitslag in hun gemeente? Twee klanten bij vishandel Molenaar weten zeker van wel. “BBB is gewoon goed en eerlijk,” zegt er een (78), terwijl ze wijst naar een vissalade achter de glazen vitrine.
“Nou,” zegt de visboer. “We moeten het nog maar afwachten. De politiek ís niet eerlijk.”
Blijdschap aan de ene kant, terughoudendheid aan de andere: veel mensen in Landsmeer zijn donderdagmiddag wat gereserveerd over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen een dag eerder. In de Noord-Hollandse gemeente – een paar kilometer van Amsterdam-Noord – werd BBB met 16procent van de stemmen woensdag de grootste.
Eendagsvlieg
“De dag na de verkiezingen is iedereen euforisch en dan is het weer 3,5 jaar huilen,” zegt Landsmeerder Ger Smit (53). “Het zijn zoveel mooie praatjes, maar ze doen nooit wat ze beloven.” Ook Loes (70) vraagt zich af wat er daadwerkelijk zal veranderen. “Ik denk dat het een tijdelijke explosie is,” zegt ze. Zelf heeft ze PvdA gestemd, zoals altijd. “De uitkomst laat zien dat er kennelijk van alles leeft onder de mensen, zoals ontevredenheid en wantrouwen. Maar ik vraag me af of BBB al die gewonnen zetels kan vullen met de juiste mensen.”
Ruim 14 procent van de stemmers in Landsmeer koos voor VVD en zo’n 11 procent stemde op PvdA. Het aandeel van FvD, dat in 2019 met maar liefst 18 procent de grootste werd in de gemeente (en daarmee de jarenlange VVD-hegemonie in de gemeente verbrak), daalde naar 3,1 procent.
Veel van die stemmers lijken dit jaar dus over te zijn gestapt naar de partij van Caroline van der Plas. “Ook met FvD zijn de verwachtingen niet waargemaakt,” zegt Ben (72), boodschappentas in de hand. “Het was een eendagsvlieg. Dat kan zo weer gebeuren.”
Grachtengordel
Mieke Hendriks (58) vindt de massale keuze voor BBB in Landsmeer meer dan logisch. “Normaal stemden we hier VVD,” zegt ze. “Maar ja, die Rutte, die kletst maar wat. Toen kregen we Baudet, die is gek geworden. BBB staat tenminste dicht bij de mensen. Ze gebruiken hun gezond verstand.”
Landsmeer vormt als het ware de grens tussen het stedelijke Amsterdam en het landelijke Noord-Holland. Binnen een kwartier sta je vanaf station Noord met bus 319 in het dorpscentrum, tegelijkertijd rijden de tractors hier nog door de straten. Bovendien zien veel Landsmeerders zichzelf als Amsterdammers, zegt Hendriks. “Maar wat ze daar in de grachtengordel willen, gaat voorbij aan wat we hier nodig hebben.” Dat denkt ook Ben. “Het is eigenlijk een soort wraak van de mensen,” zegt hij. “Na de toeslagenaffaire en de aardbevingen in Groningen neemt niemand in Den Haag verantwoordelijkheid.”
Opschudding
Hoewel de opkomst in Landsmeer met 64,8 procent aan de hoge kant was, leven de verkiezingen bij lang niet iedereen. Drie twintigers die staan te kletsen voor kapsalon Asilkan hebben niet gestemd – ze hebben niks met politiek, vertellen ze. “Maar ik snap het wel,” zegt er een. “Die stikstofplannen zijn echt niet leuk voor de boeren. Dat gevoel leeft hier.”
Dat denkt ook Stefan (24), die wacht op de bus naar Noord. Hij woont pas sinds een jaar in Landsmeer. “Hier heerst toch meer het plattelandsgevoel,” zegt hij. “Mensen hebben begrip voor de boeren.” Over de BBB-zege is hij tevreden. “Een beetje opschudding is goed. Het hoeft niet altijd allemaal hetzelfde te zijn.”
vertrouwen hebben geeft hoop, maar vind ik ook wel eng. Ik hoop niet dat ze denken dat ’t morgen veranderd is.’Marcia Nieuwenhuis16 maart 2023, 19:01
Caroline van der Plas: ‘Ik ben niet degene die zegt, ik wil premier worden. Daar zijn heel goede mensen voor.’BEELD KIKI GROOT/LUMEN
Het is al 3 uur ’s nachts als Caroline van der Plas thuiskomt van een historische verkiezingsavond. In de keuken praat ze nog even na met thuiswonende zoon Kyle (23). Zij nipt aan wat ze noemt ‘nog één wijntje’. “Ik kan nooit meteen slapen,” zegt ze een dag later. “Ik moet altijd even afkoelen. Alles processen in je hoofd.”
Tegen Kyle zegt ze: “Zo, nou staan we hier gewoon met z’n tweetjes in ons keukentje, na zo’n avond.” Ze kijken elkaar vragend aan: Wat is er gebeurd? Wat is dit? “In sommige dorpen hier in Overijssel heeft wel 50 tot 60 procent van de mensen op de BBB gestemd. In Tubbergen hebben we de absolute meerderheid.”
In haar huiskamer staan haar zoons op een groot fotoschilderij. Ook is er een altaartje voor haar man Jan Gruben, die in 2019 in korte tijd aan alvleesklierkanker stierf. Erop staat een grote zilveren schaal met daarop een foto en twee gedroogde rozen, nog uit zijn rouwkrans. Op de schouw staan twee foto’s, één van haar overleden broer Andrew en één van haar vader Wil, wijlen sportjournalist van het Deventer Dagblad. “Waar ik ook zit in de kamer, ik zie altijd Jan, mijn vader en Andrew. Echt jammer dat die dit niet mee kunnen maken, die hadden dit fantastisch gevonden.”
’s Ochtends keek u voor het stemmen nog even naar een foto van Jan, omdat hij er niet bij kon zijn. Hoe was dat om zoiets groots mee te maken zonder hem?
“Dat is wel emotioneel natuurlijk. Mijn moeder en mijn broer Ian hadden hetzelfde gevoel. Jan heeft dit niet mee kunnen maken, terwijl ik dit zo graag met hem had beleefd. Ik had Jan in de armen willen vliegen. Dat gevoel, dat is ook waarom ik mijn familie zo graag bij me wilde hebben.”
Op de verkiezingsavond riep u een aantal keer: mijn zoons, mijn moeder, mijn broer, waar zijn ze?
“Ja, anders sta ik daar alleen hè. Als Jan er nog was geweest, had ik daar met mijn man gestaan. Ik wil het delen. Ik vind het belangrijk om mijn familie erbij te hebben, omdat die ook alles hebben meegemaakt. Het hele ziekteproces van Jan, het overlijden van Jan, de opkomst van BBB, dat ik in Den Haag zit, en nu dit.”
Hoe staat de BBB er over pak ’m beet een jaar voor?
“Oh gut, dat vind ik echt heel moeilijk om te zeggen. Wij zullen de BBB blijven die we altijd zijn geweest. We gaan niet anders doen. Maar waar staan we? Ik denk dat er volgend jaar Tweede Kamerverkiezingen zijn geweest.”
Want het kabinet valt vroegtijdig?
“Ja, ik denk dat ze het eind van het jaar sowieso niet halen. Misschien de zomer nog niet eens. En dan zitten we ook in Europa hè, daar zijn we ook mee bezig. Dus het wordt flink aanpoten voor ons.”
Is het mogelijk dat u de nieuwe premier wordt?
“Dat kan, maar ik heb altijd gezegd: ik ben niet degene die zegt, ik wil premier worden. Daar zijn heel goede mensen voor. Ik vind de rol die ik nu heb in de Tweede Kamer en in de coalitie fijn. Gewoon altijd scherp blijven. Dat mis ik bij de coalitie. CDA, VVD, D66 en de ChristenUnie moeten het kabinet controleren, maar die komen overal mee weg.”
Ziet u op tegen de volgende fase als partijleider?
“Nee, als ik kijk met wie we zijn, hoe hecht iedereen in de provincies is, dan vrees ik dat niet. Natuurlijk, nu hebben we onze algemene ledenvergadering nog in een relatief kleine zaal. Straks moet je misschien wel een theater gaan afhuren voor een congres. Dus dat wordt allemaal anders, maar wij worden zelf niet anders.”
Hoe bijzonder is deze uitslag?
“Dat zoveel mensen hoop en vertrouwen hebben in zo’n kleine partij… We hadden tot gisteren eigenlijk nog niks. Ja, één zetel in de Tweede Kamer. En als ik het op mezelf betrek: mensen zeggen, jij geeft ons weer hoop. Dat vind ik ook wel eng. En dan bedoel ik niet dat ik denk dat me dat niet gaat lukken. Ik hoop alleen niet dat mensen denken dat het morgen veranderd is. Mensen moeten weten dat wij er gewoon keihard voor zullen strijden dat de burger weer op één komt te staan.”
BBB moet straks gaan onderhandelen…
“Ik denk dat het wel goed komt. Ik ben benieuwd welke partijen open staan voor samenwerking met ons. Het wordt aan ons gevraagd maar het is de vraag wat andere partijen vinden en willen. Er zijn natuurlijk obvious partijen waar je niet gauw mee tot een vergelijk komt, maar dat wil niet zeggen dat je niet met ze moet praten. Dus dat gaan we ook gewoon doen. We gaan gewoon aan de bak.”
De voor de schatkist zeer lucratieve gaswinning in Groningen is uitgemond in een ‘ongekend systeemfalen’, waarbij de belangen van zo’n tweehonderdduizend gedupeerde Groningse burgers door achtereenvolgende kabinetten ‘structureel zijn genegeerd’, aldus de parlementaire enquêtecommissie. Hoe heeft het zover kunnen komen?
Protest in Zeerijp voorafgaand aan de presentatie van het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Foto: Vincent Jannink/ANP Zestig jaar gaswinning in Groningen is het verhaal van twee werelden die elkaar in de loop van de tijd volledig zijn kwijtgeraakt, schetst de parlementaire enquêtecommissie Groningen in haar vrijdag verschenen eindrapport. In de ene wereld, die van de politici, ambtenaren en oliebedrijven, domineren winst- en verliesrekeningen, protocollen, regels en processen. De andere wereld is die van de Groningers, die zich zorgen maken over hun gezondheid, de vele aardbevingen en de schade aan huizen.
‘Die twee werelden liggen inmiddels mijlenver uit elkaar’, zei commissievoorzitter Tom van der Lee bij de presentatie van het rapport in Zeerijp, hartje aardbevingsgebied. De bijna 2000 pagina’s tellende studie velt een spijkerhard oordeel over een overheid die, samen met gasexploitant NAM, jarenlang de zorgen van gewone burgers negeerde, bagatelliseerde of onder het tapijt schoof.
Ereschuld aan Groningen Politici, ambtenaren en de olie- en gasbedrijven Shell en Exxon hebben in Groningen een ‘rampzalige situatie’ gecreëerd door keer op keer de ‘ernst en urgentie van de problematiek’ te onderschatten en zich vooral te laten leiden door financiële belangen, stelt de commissie.
Een verwijt dat ook Mark Rutte treft, al ruim twaalf jaar minister-president. Rutte maakte weliswaar herhaaldelijk excuses, legde werkbezoeken af en hevelde de besluitvorming over ‘Groningen’ over naar de ministerraad, maar zorgde niet voor ‘wezenlijke verandering’ die Groningers vooruithielp. Hij wekte slechts ‘verwachtingen’, is het venijnige oordeel van de Kamerleden.
De conclusies roepen herinneringen op aan de kinderopvangtoeslagaffaire, waarbij een parlementaire ondervragingscommissie sprak over ‘ongekend onrecht’. Ook toen klonk het verwijt dat de overheid burgers tot wanhoop dreef door niet te (willen) luisteren naar hun verhalen, hun zorgen.
Nederland heeft een ‘ereschuld’ aan Groningen die vooral door de staat en de NAM moet worden ingelost, stelt de commissie. Hoe dat moet gebeuren, moet worden bepaald in een dialoog met de Groningers.
Gezwalk De commissie kwam met een reeks aanbevelingen om de situatie in Groningen te verbeteren. Zo moet de schadeafhandeling ‘milder, makkelijker en menselijker’. Ook moet er een einde komen aan het jarenlange ‘gezwalk’ bij de versterking van woningen. De commissie adviseert te gaan werken met een gebiedsgerichte aanpak, waarbij niet één huis, maar direct een hele straat of wijk wordt aangepakt.
Daarnaast moet de overheid langjarig extra geld uittrekken om Groningen weer aantrekkelijk te maken als plek om te wonen of te ondernemen, bijvoorbeeld door te investeren in zwembaden, buurthuizen, infrastructuur en het onderwijs.
De commissie stelt verder dat de staat en de NAM extra geld opzij moeten zetten voor investeringen in de provincie en voor eventuele extra kosten voor de schadeafhandeling en versterking na 2028. De oliemaatschappijen Shell en Exxon moeten bovendien afzien van een claim op niet-gewonnen gas.
Ramp in slow motion Hoe kon de Groningse gaswinning van een succesverhaal veranderen in een hoofdpijndossier, voor zowel de Groningers, de overheid als de oliebedrijven? Een belangrijke oorzaak voor deze ‘ramp in slow motion’ zoekt de commissie in de ‘innige’ samenwerking tussen de private oliebedrijven (NAM en haar aandeelhouders Shell en Exxon), staatsbedrijf EBN en ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken. In dit zogeheten gasgebouw heerste een ‘cultuur van geslotenheid en informeel overleg’, die past bij een ‘old boys network’.
In het gasgebouw lag vooral de nadruk op het zo goed mogelijk verkopen van zo veel mogelijk gas. In de afgelopen zestig jaar verdienden de staat en de NAM gezamenlijk zo’n €429 mrd aan het oppompen van Gronings gas. De gaswinning was voor de staat en de oliemaatschappijen zo lucratief, dat er amper oog was voor de langetermijnrisico’s, stelt de commissie. ‘Signalen van buiten’, bijvoorbeeld over de aardbevingsrisico’s, werden binnenskamers vaak afgedaan ‘als ook maar een mening’.
Het leidde ertoe dat op ‘diverse belangrijke momenten’ ministers en ook de Tweede Kamer ‘onvolledig of onjuist zijn geïnformeerd’ over de ontwikkelingen in het gasdossier. De commissie concludeert dat de Kamer ‘haar controlerende functie niet goed heeft kunnen uitoefenen’ en ‘weinig heeft kunnen betekenen voor de Groningers’.
Bekijk ook onze webspecial Groninger Gasmiljarden: een geschiedenis van boortorens, aardbevingen en onderhandelingen Onder het mom van de leveringszekerheid stelden de NAM en de staat lange tijd dat de gaswinning niet omlaag kon. ‘Leveringszekerheid werd te veel als vaststaand gegeven gepresenteerd, maar was in feite een rookgordijn’, aldus Van der Lee. Tijdens de openbare verhoren kwam al naar voren dat gashandelaar Gasterra al in 2013 in staat was om de gaswinning terug te dringen. Door hoogcalorisch gas met stikstof aan te lengen, kon 20 miljard kuub laagcalorisch Gronings gas per jaar worden bespaard. Toch gebeurde dat niet.
Sterker nog, in het jaar na de zware aardbeving in Huizinge in 2012 — met een kracht van 3,6 nog altijd de zwaarste beving in Groningen — ging de gaswinning niet omlaag maar juist fors omhoog, ondanks een alarmerend rapport van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De enquêtecommissie noemt dat besluit een ‘grove schending van de belangen van Groningers’.
Echte gamechanger Het is symptomatisch voor de manier waarop de staat en de NAM hebben gehandeld in het gasdossier, stelt de commissie. Pas op het moment ‘dat andere partijen afdwingen dat er geluisterd moet worden, komt er schoorvoetend verandering in de zaak’. Een ‘echte gamechanger’ was het moment dat maatschappelijke groeperingen een strafrechtelijk onderzoek door het OM naar de NAM afdwongen. Vanaf dat moment waren Shell en Exxon bereid om de gaswinning geleidelijk aan af te bouwen. ‘Veel ellende had voorkomen kunnen worden, als de zorgen van de Groningers van begin af aan serieus waren genomen’, stelde Van der Lee.
Rutte: conclusies zijn hard binnengekomen Het vernietigende oordeel van de parlementaire enquêtecommissie naar de gaswinning in Groningen, is ‘hard en pijnlijk’, zei premier Mark Rutte vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie. ‘Dit komt hard binnen, ook bij mij persoonlijk.’ Inhoudelijk wilde Rutte niet veel zeggen over het rapport. Vermoedelijk eind april komt het kabinet met een officiële reactie. Hij hoopt ‘iets van vertrouwen te kunnen terugwinnen’ van de Groningers. Ook hoopt hij dat het rapport zorgt voor een versnelling van de versterkingsoperatie. ‘Dat gaat echt te langzaam.’ De NAM erkent in een schriftelijke reactie ‘een belangrijke rol te hebben gespeeld in het laten ontstaan van deze crisis’. ‘Wij hopen dat het werk van de commissie leidt tot maatregelen waardoor de situatie voor de Groningers snel zal verbeteren.’ Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, schrijft in een reactie dat ‘Groningen is tekort gedaan’. ‘De gasgebouwpartijen, ook Shell, hebben niet goed genoeg geluisterd naar de mensen in Groningen toen zij hun zorgen uitten over de schades aan hun huizen en over de veiligheidsrisico’s van de gaswinning.’ Daarbij richt de commissie ook haar pijlen op de rol van de Tweede Kamer
Met het dichtdraaien van de gaskraan, een besluit dat in 2018 is genomen, en de afname van het aantal aardbevingen zijn de problemen voor de Groningse gedupeerden nog niet voorbij. Velen zitten nog klem in een schadeherstel- en versterkingsoperatie die is verzand in een bureaucratische nachtmerrie.
Schaamte Ook hier staan de belangen van de Groningers niet centraal. ‘Wat opvalt is de volstrekte dominantie van regels, procedures en afspraken, ten opzichte van die van bewoners die proberen hun huis weer hun thuis te laten zijn.’
Vooral de trage versterking van huizen leidt tot gevoelens van desillusie en onmacht. Het gaat om ruim 27.000 woningen, waarvan er nog duizenden geïnspecteerd moeten worden en mogelijk daarna versterkt. In 2028 moet de operatie zijn afgerond, maar toezichthouder SodM betwijfelt of dat gaat lukken.
Aan staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw om het tegendeel te bewijzen. Hij kan in Groningen op veel sympathie rekenen vanwege zijn doortastende en invoelende optreden. ‘Sinds zijn aantreden lijken de signalen uit Groningen eindelijk voldoende op waarde geschat te worden’, schrijft de commissie.
Zelf zei Vijlbrief ‘vooral schaamte te voelen’. ‘Als je al die feiten achter elkaar leest, beneemt je dat de adem’, zei hij in Groningen. De vraag of hijzelf of het hele kabinet gaat aftreden, ontweek hij. ‘Vandaag is geen dag voor Haagse discussies, vandaag moet het gaan over de Groningers en het leed dat we ze hebben aangedaan. Groningers hadden altijd gelijk.’
De AIVD waarschuwde Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet in 2020 dat hij en zijn partij doelwit waren van Russische spionnen. Volgens informatie van de inlichtingendienst onderhield een vrouw die zich ophield rond de partij ook nauw contact met de Russische ambassade, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.Frank Hendrickx en Huib Modderkolk23 februari 2023, 05:00
Thierry Baudet (FvD) in zijn werkkamer in de Tweede Kamer.Beeld Freek van den Bergh / de Volkskrant
Baudet bevestigt na vragen van de Volkskrant dat hij rond 2020 op zijn werkkamer in de Tweede Kamer een persoonlijk gesprek heeft gehad met de hoogste baas van inlichtingendienst AIVD, Erik Akerboom. Volgens de Forum-leider was het een ‘vaag en onwerkelijk gesprek’ waarin hij terloops werd gewezen op mogelijke Russische inlichtingenoperaties. ‘Hij zei: ‘Ik wil je toch waarschuwen: je zou benaderd kunnen worden door Russische agenten’.’
Baudet ontkent dat het hoofd van de AIVD waarschuwde dat mensen bij FvD in contact stonden met de Russische autoriteiten. ‘Zo heb ik het niet opgevat. Als dat zo was, had hij concreter moeten zijn.’ De Forum-leider, die ook partijvoorzitter is, heeft na het gesprek met de AIVD geen actie ondernomen. Volgens Baudet kan de ‘uit de lucht gegrepen opmerking van Akerboom’ niet eens als waarschuwing gekwalificeerd worden.
‘Ik kan het me niet herinneren’
Bronnen zeggen tegen de Volkskrant dat de AIVD in die periode een jonge vrouw in de gaten hield die actief was in de entourage van FvD en ook geregeld bij de Russische ambassade langsging. Er bestond het vermoeden dat zij contant geld ophaalde bij de ambassade in Den Haag. Wat het onderzoek verder heeft opgeleverd, is niet bekend.
Baudet, die niets zegt te weten van een jonge vrouw met Russische contacten, heeft altijd ontkend dat hij financiële steun krijgt vanuit Moskou. Een bron binnen de AIVD ontkent ook dat er in 2020 is vastgesteld dat er een financiële connectie is tussen FvD en Rusland.
Het is niet duidelijk in hoeverre de rest van de partij op de hoogte was van de zorgen bij de AIVD. Rob Rooken, die in 2020 samen met Baudet het bestuur van FvD vormde en nu Europarlementariër is namens JA21, weet niet meer of Baudet hem heeft geïnformeerd over de waarschuwing van de AIVD. ‘Ik zeg niet dat het niet gezegd is, maar ik kan het me niet herinneren.’ Paul Frentrop, destijds FvD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, zegt dat hij niet is geïnformeerd over de waarschuwing. ‘Daar weet ik niets van. Als het heeft plaatsgevonden, is het geheel buiten mij om gegaan.’
Politieke beïnvloeding
Het onderzoeken van democratisch gekozen partijen ligt zeer gevoelig binnen de Nederlandse inlichtingenwereld, omdat de dienst wordt geacht zich niet te bemoeien met politiek. Dat de AIVD in 2020 via de hoogste baas contact zocht met Baudet illustreert dat er bij de dienst zorgen bestaan over heimelijke Russische beïnvloeding van de Nederlandse politiek. Daar is ook meerdere malen voor gewaarschuwd in jaarverslagen.
De Volkskrant onthulde eind vorig jaar al dat CDA-politicus en oud-voorzitter van de Eerste Kamer René van der Linden in 2019 afgeluisterd en geobserveerd werd door de AIVD. Van der Linden onderhield contacten met een Russische functionaris in de Raad van Europa, die in werkelijkheid een inlichtingenofficier bleek. Maar de CDA’er verbrak zijn connecties met Rusland nadat hij ‘een signaal’ kreeg. Hij wilde niet zeggen of de waarschuwing van de AIVD of MIVD kwam.
Het signaal dat Baudet in 2020 van de inlichtingendienst kreeg, heeft een ander effect gehad: het standpunt van Forum is pro-Russischer geworden, ook na de invasie van Oekraïne. Volgens Baudet is Oekraïne geen soeverein land, maar ‘een vazalstaat van de Verenigde Staten en de NAVO’. Hij omschrijft Poetin als ‘de held die we nodig hebben in de strijd tegen globalisten en het Amerikaanse imperium’. ‘Hij moet winnen en we moeten alles doen wat nodig is om hem te steunen’, zei de FvD-leider tijdens een online discussie in oktober 2022.
Bij een recent debat over de oorlog in Oekraïne reageerde minister van Defensie Kajsa Ollongren, die in 2020 verantwoordelijk was voor de AIVD, getergd op de Forum-leider die meent dat de oorlog in Oekraïne de schuld is van het Westen. ‘Baudet poneert stellingen die volgens mij rechtstreeks uit het Kremlin komen’, aldus Ollongren.
Extremistische beweging
De AIVD en MIVD publiceerden deze week een rapport over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor Nederland en andere Westerse landen. De diensten waarschuwen daarin dat de nationale veiligheid bedreigd wordt door een ‘extremistische anti-institutionele beweging’ die vatbaar is voor heimelijke Russische beïnvloeding.
De omschrijving van die extremistische beweging in het rapport lijkt direct op FvD te slaan: ‘Het anti-institutioneel extremisme uit zich in een narratief over een zogenaamde kwaadaardige elite die controle zou hebben over alle invloedrijke instituties en deze macht gebruikt om het “gewone volk” te onderdrukken.’ De anti-institutionele beweging is overwegend pro-Russisch waarbij ‘president Poetin wordt afgeschilderd als ‘verlosser’ in de strijd tegen de kwaadaardige elite in het Westen’, aldus de diensten.
Baudet noemt het rapport van de AIVD en MIVD ‘Kuifje in wonderland’ en ‘een politiek pamflet’. ‘Er wordt politiek bedreven, maar er worden geen bewijzen geproduceerd. Het is journalistiek van het jaar nul dat zo’n rapport zomaar voor face value wordt aangenomen’. Dat de AIVD hem in 2020 waarschuwde noemt Baudet ook ‘een politieke daad’. ‘Of er is een serieuze dreiging en dan moet je me dat vertellen, of je moet het gewoon laten. Toen ik om verduidelijking vroeg, kreeg ik die niet. Het was hol.’
Kremlin-connecties
Baudet is de afgelopen jaren vaker in opspraak gekomen door zijn connecties met pro-Kremlin figuren. John Laughland, een vertrouweling van Baudet en hoofd van het wetenschappelijk instituut van FvD, was verbonden aan een Franse denktank met Russische connecties.
Het onderzoeksjournalistieke televisieprogramma Zembla onthulde eerder al intern app-verkeer, waaruit bleek dat Baudet tijdens het Oekraïnereferendum contact had met Vladimir Kornilov, die voor een door Gazprom gefinancierde stichting werkte. In het app-verkeer uit 2015 omschreef Baudet Kornilov als ‘een Rus die voor Poetin werkt’. Toen het over geldzaken ging, scheef Baudet: ‘misschien wil Kornilov wel iets extra’s betalen’. De FvD-leider zei later dat die opmerkingen ‘ironisch bedoeld’ waren.
Baudet had ook direct contact met de Russische ambassadeur Alexander Sjoelgin, die sprak op een FvD-bijeenkomst. Vanuit de Russische ambassade werden zoveel spionageactiviteiten georganiseerd dat Nederland sinds vorig jaar meer dan twintig heimelijke inlichtingenofficieren persona non grata heeft verklaard. Baudet noemt die uitzettingen ‘een Kuifje-verhaal’.
De FvD-leider bestrijdt dat hij onder invloed staat van Rusland. ‘Ik ben gewoon een zelfstandig denkend persoon. Ik heb bepaalde ideeën en leg daar verantwoording over af.’ De AIVD laat in een reactie weten: ‘Wanneer de AIVD interesse ziet van een buitenlandse actor voor een persoon, ongeacht wie, dan kan de AIVD deze persoon hierover informeren. Met wie de AIVD wel of geen gesprekken voert, daar doet de dienst geen uitspraken over.’
Tips over Russische beïnvloeding? Mail naar onderzoek@volkskrant.nl
Vicepremier Sigrid Kaag stelde deze week dat rechts-extremisten en complotdenkers de democratie bedreigen en dat daartegen moet worden opgetreden. Daarbij legde ze het verband met het wetsvoorstel om politieke partijen te verbieden die het bestel willen opblazen.
Dat voorstel ligt nu voor advies bij de Raad van State, waar Thom de Graaf vicevoorzitter is, en gaat dan naar de Tweede Kamer waar Vera Bergkamp Kamervoorzitter is. Beiden zijn bekwame mensen, feit is wel dat ze hun functie vervullen door benoemingen die in vertrouwelijk coalitieberaad tot stand zijn gekomen; ze waren zeker niet benoemd als ze geen D66’er waren geweest. Kaag wil verder ook tegengaan dat politici de wetenschappelijke consensus weerspreken.
Het is nogal wat dat de vicepremier zo’n politieke lading geeft aan de bedreiging van de democratie. Laten we de aanslagen op politici in de recente Nederlandse geschiedenis op een rij zetten: Hans Janmaat was Kamerlid toen er een bomaanslag op hem werd gepleegd, waarbij zijn vrouw een been verloor. Die aanslag is gepleegd door het linkse antifascisten-front, en de enige kritische Kamervraag hierover kwam van GroenLinks Kamerlid Van Es: waarom de daders op zondag niet eerder toegang tot hun advocaat hadden gekregen!
LINKS EXTREMISTEN
Op PvdA-staatssecretaris Aad Kosto is een bomaanslag gepleegd, we herinneren ons de foto van hem op straat met zijn kat op de arm. Die aanslag is gepleegd door de links-extremistische groep Rara. Pim Fortuyn, die in de peilingen zeer hoog stond, is vermoord door Volkert van der Graaf, van de linkse Vereniging Milieu-Offensief.
Bij de directeur-generaal van het ministerie van Economische Zaken, George Verberg, voorstander van kernenergie, werd een in benzine gedrenkte brandende lap in zijn huis gegooid. Dat is gebeurd mede op instigatie van het prominente GroenLinks Kamerlid Wijnand Duyvendak. Toen dat uitkwam heeft GroenLinks besloten Duyvendak als Kamerlid te vervangen door Jolande Sap, maar hij is tot op de dag van vandaag actief in GL-campagnes. Vier levensbedreigende aanslagen in de recente politieke geschiedenis van Nederland, alle vier door linkse extremisten. Er zijn in die periode geen vergelijkbare aanslagen gepleegd door rechtse extremisten. Kortom: het verhaal van Kaag is feitelijk onjuist.
MOSLIMTERRORISTEN
Er is een tweede categorie van aanslagplegers. Filmmaker Theo van Gogh is op straat vermoord door een moslimextremist. Alle grote aanslagen in Europa in de laatste jaren zijn gepleegd door moslimextremisten (google maar op ’AIVD tijdlijn aanslagen westen’). Een tragische bloemlezing daaruit: Bataclan: 137 doden. Striptekenaars Charlie Hebdo: 12 doden. Madrid 2004 (trein): 191 doden. Londen 2005 (metro): 56 doden. Zaventem 2016: 32 doden, Berlijn 2016 (kerstmarkt): 12 doden. Nice 2016: 84 doden. Manchester 2017: 22 doden. Barcelona 2016: 15 doden. Utrecht 2019 (tram): 4 doden. En natuurlijk was er in de VS de grote WTC-aanslag van 9/11 met 2996 doden.
Allemaal moslimterroristen. In dat licht is het nog vreemder dat vicepremier Kaag, niet gekend als groot criticaster van de moslimwereld, zulke veralgemeniseringen doet. Daar komt nog bij dat de kritiek door haar gekoppeld wordt aan een directe verwijzing naar de politieke partij FVD, die met vijf zetels in de Kamer zit. Die partij zegt soms vreemde dingen, maar een bedreiging voor de democratie vormt ze natuurlijk niet. De CPN, directe voorloper van GroenLinks, zei veel extremere dingen, bepleitte de revolutie en de dictatuur van het proletariaat, en was aanhanger van de massamoordenaar Jozef Stalin, maar is in Nederland nooit verboden.
FVD doet qua opstelling nog het meeste denken aan de opvattingen van de politieke partij die in 1966 werd opgericht in Amsterdam, met als doelstelling om ’het vastgelopen Nederlandse politieke bestel op te blazen’. Die partij heette D’66, en degenen die het bestel wilden opblazen waren Hans van Mierlo, Hans Gruijters, Parool-redacteur Erik Visser, en UvA-docent Peter Baehr.
Het is de ironie van de geschiedenis dat uitgerekend D66 nu de partij is van het establishment. In de boardrooms van de grote multinationals ritselt het van de D66’ers. D66, ooit groot voorstander van referenda en directe democratie, heeft het roer omgegooid toen bleek dat de Nederlandse bevolking over de omvorming van Europa tot een superstaat in bijna tweederdemeerderheid anders bleek te denken (ik kan me de ontzetting van D66-vicepremier Laurens Jan Brinkhorst goed herinneren toen ik het, als Buitenhof-columnist, waagde vraagtekens te zetten bij de voorgestelde Europese Grondwet). En nu wil D66 dus partijen verbieden die het bestel willen opblazen.
BOETES
Deze week bleek dat de hoogste baas van de publieke omroep Shula Rijxman (die om dezelfde reden haar hoge functie kreeg als Thom de Graaf en Vera Bergkamp) boetes van duizenden euro’s liet opnemen in de contracten van alle medewerkers als straf wanneer ze openheid zouden verschaffen over misstanden op het werk, wat zeker heeft bijgedragen aan het zwijgen rond de kwesties die recent aan het licht kwamen. Veruit de grootste bedreiging voor de vrijheid van denken en vrijheid van meningsuiting, van de democratie, en veruit de kampioen in beslotenheid en oude achterkamertjespolitiek is D66.
Wie wil weten hoe het eraan toegaat in de wereld van de grote accountancy- en consultancybureaus -uurtarieven 400 tot 600 euro ex BTW- moet de brief lezen die Deloitte Forensic & Dispute Services BV, belast met het onderzoek naar de mondkapjeszwendel, op 12 april 2022 schreef aan secretaris-generaal M.J. Boereboom van het ministerie van VWS. Op scherpe en dwingende toon regent het verwijten aan VWS. Traag en onvolledig in het aanleveren van informatie, slordig in de afronding van protocollen en overeenkomsten, geen eenduidige werkwijze bij afzonderlijke overheidsdiensten, onnodige privacycomplicaties, zwartgelakte documenten. Zo kan Deloitte niet werken, vindt Deloitte. Acht pagina’s heeft het bureau nodig om de opdrachtgever klem te zetten met wensen en voorwaarden die de kosten van het onderzoek verder zullen opdrijven.
Zes A4-tjes stuurt VWS retour om terug te slaan en zich in te dekken tegen de claims die komen gaan. En al vast argumenten op tafel te leggen om straks de rekening niet te betalen. Ook die brief is zeer de moeite waard. In gewone mensentaal: wij hadden Deloitte hoger zitten. U snapt niets van onze procedures en geldende overheidsregels inzake gegevensbescherming. U stelt deadlines die wij niet eerder hoorden. U communiceert ondermaats met Rijksdiensten. U levert geen actuele planning noch een bijbehorende begroting. U verbaast en verrast ons voortdurend en daar zijn wij niet van gediend. Het venijn druipt ervan af. (https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/04/26/kamerbrief-over-stand-van-zaken-april-22-aanvullend-onderzoek-inkoop-persoonlijke-beschermingsmiddelen)
VWS en het accountants- en consultancybureau hebben, zo wordt duidelijk, al langere tijd onmin over het onderzoek dat Deloitte in opdracht van het ministerie verricht naar de inkoop door het Rijk van ‘persoonlijke beschermingsmiddelen’ in het begin van de coronacrisis. Het onderzoek gaat niet alleen alleen over de zwendel van Van Lienden c.s. Ook andere deals uit een totaal van 1,4 miljard euro rijksinkopen worden doorgelicht. Tien maanden na de opdrachtverlening door toenmalig minister Tamara van Ark is nog geen enkel resultaat opgeleverd, maar wel veel wrijving ontstaan tussen VWS en Deloitte. Gelet op de hoogst onaangename toon zal de recente briefwisseling de conflicten verder doen escaleren. Dit komt niet meer goed.
doodlopende straat
De rekeningen van Deloitte exploderen, maar voor het ministerie is er geen weg meer terug. Het heeft zich tegenover de Tweede Kamer en het publiek gecommitteerd aan een onderste-stenen-boven onderzoek en zich aan Deloitte uitgeleverd via een opdrachtovereenkomst met een gestaag toenemend aantal open einden. Mede veroorzaakt door aanvullende wensen uit de Tweede Kamer en toezeggingen van het kabinet. In september 2021 zouden de eerste onderzoeksresultaten, over Sywerts mondkapjes, opgeleverd worden. Acht maanden later corresponderen opdrachtgever en opdrachtnemer nog steeds over randvoorwaarden, gegevensverstrekking en technische complicaties.
Teams van tientallen duurbetaalde Deloitte-onderzoekers, aangevoerd door een batterij Deloitte-partners uit de top van het bedrijf, zijn intussen al maanden aan het werk. Duizend bronnen werden reeds geraadpleegd en bestudeerd om ‘een tijdsgewricht’ op te stellen. Het is nog niet klaar. Maar liefst 4000 gigabyte aan data heeft Deloitte verzameld, maar het wil meer. Een onvoorstelbare 5,5 miljoen items liggen klaar ‘ter nadere bestudering’. Niet genoeg, vindt Deloitte. Eén miljoen chats heeft Deloitte bekeken, toch vraagt het aanvullende. Meer dan honderd personen zijn geïnterviewd. Onvoldoende, aldus Deloitte. De verantwoordelijk minister zegde de Kamer op 6 april 2022 toe toe dat deel 1 van het onderzoek voor de zomer op tafel ligt. ‘Wij doen ons best, maar beloven niks’ schrijft Deloitte. Om er meteen aan toe te voegen dat dit streven wel betekent dat de rest vertraging oploopt. Lees: hoera, nog meer ruimte om te factureren. “Wij zullen u verzoeken om een Letter of Representation te tekenen waarin u verklaart dat alle data aan ons zijn overgedragen” schrijft Deloitte om zich al vast in te dekken tegen latere verwijten dat feiten over het hoofd gezien zijn. “Ik wil u erop wijzen dat het beoordelen en selecteren van relevante data juist uw taak is”, riposteert secretaris-generaal Boereboom. “Op uw verzoek gaan wij dan ook niet in”. Mooi staaltje voorsorteren op het aanvechten van de factuur.
Deze onthutsende correspondentie laat zien hoe VWS door Deloitte een doodlopende straat in is gedreven. De lengte van die straat en de duur van de mars die VWS erin aflegt wordt bepaald door Deloitte. VWS zit in de tang. Aan het einde van de doodlopende straat wachten een blinde muur, een rekening van tientallen miljoenen euro’s en een zwart gat.
ongebreideld factureren
In dat zwarte gat verdwijnt straks minister Conny Helder van Langdurige Medische Zorg en Sport (VVD). Zij heeft inmiddels in de smiezen dat haar voorganger Tamara van Ark (eveneens VVD) in juni 2021, uit angst voor een Tweede Kamer die woest was over de mondkapjeszwendel, een ondoordachte open-einde opdracht aan Deloitte verstrekte. Kennelijk zonder te weten dat men in die kringen geen gelegenheid onbenut laat om tot in het oneindige te declareren als de opdrachtgever zo onnozel is om niet op voorhand strakke grenzen vast te leggen. “De onderzoeksopdracht is een dynamisch document, want ik geef de onderzoekers de ruimte om de reikwijdte van het onderzoek uit te breiden” schreef Van Ark in juni 2021 aan de Kamer, kort voordat ze van het politieke toneel verdween. Een duur zinnetje. Bij Deloitte ging de kurk van de fles. De weg naar ongebreideld factureren lag open. Conny Helder zit nu met de gebakken peren.
kluit in het riet
Secretaris-generaal Marcelis Boereboom had zijn boze brief nog niet gepost of zij ging in gestrekte draf naar de Tweede Kamer om afschriften van de correspondentie in de postvakjes van alle Kamerleden te duwen, met een kort oplegbriefje getiteld ‘stand van zaken april’22, aanvullend onderzoek’. Daarin zegt Conny Helder niets over de onbeschrijfelijke chaos waarin het onderzoek, naar blijkt uit de bijgevoegde correspondentie, intussen is ontaard. Om dat te ontdekken moeten eerst veertien pagina’s tekst worden gelezen, vol ingewikkelde technische details, voor de leek onbegrijpelijke terminologie en omslachtige, bij vlagen onleesbare zinnen. Perfect kluitje-in-het-riet materiaal. Aan de Kamerleden gestuurd daags voor Koningsdag en bij aanvang van het meireces, zodat minister Helder weet dat geen hond het leest. Ook zij dekt zich al vast in tegen wat komen gaat.
geen planning, geen begroting, kabinet heeft geen benul van de kosten
‘Kabinet zegt niet wat Deloitte-onderzoek kost’ kopte De Telegraaf op 12 april 2022. Vier keer trok ik de afgelopen weken vergeefs bij VWS aan de bel met vragen over budget, Deloitte-tarieven en huidige stand van zaken met de facturering. Geen van de drie aangeschreven woordvoerders reageerde. Zelfs een ‘dat vertellen wij u niet’ mail kon er niet van af. Ook op de vraag aan hun chef waarom iemand zich ‘woordvoerder’ noemt als die permanent zwijgt kreeg ik geen reactie. Toen tijdens de ‘technische briefing’ van Deloitte voor de Commissie voor VWS van de Tweede Kamer op 5 april jl. slechts één wakker Kamerlid, Pieter Omtzigt, informeerde naar de kosten, zei Deloitte dat zulke informatie alleen gedeeld wordt met de opdrachtgever. Het kabinet dus. Terecht verzuchtte Omtzigt dat de Kamer zulk onderzoek voortaan beter zelf kan bestellen. Weet je tenminste wat het gaat kosten.
Uit de brief van secretaris-generaal Marcelis Boereboom aan Deloitte blijkt intussen dat het niet zozeer een kwestie is van niet willen, maar vooral van niet kunnen dat het kabinet de vraag naar de kosten onbeantwoord laat. “Recent is u nogmaals verzocht om te komen tot een actuele planning en begroting” schrijft Boereboom in een tussenzin die ik meermaals las om zeker te weten dat ik zag wat ik zag. Ondanks herhaalde verzoeken heeft Deloitte dus nog steeds geen (actuele) planning en begroting op tafel gelegd. Voor een onderzoek dat al bijna een jaar loopt. Waarvoor de facturen van Deloitte binnenstromen. Waarom pikt de Kamer dit? Zitten ze daar te slapen?
Eindfactuur Deloitte zal tientallen miljoenen euro’s bedragen
Nu VWS, kabinet noch Deloitte iets willen of kunnen zeggen over de kosten moeten we zelf maar even rekenen. ‘Mondkapjeswinst Deloitte minstens twee Sywerts’ schreef ik op 6 april 2022 (www.geertdales.com/mondkapjeswinst-deloitte-minstens-twee-sywerts). Ik stel mijn prognose bij: dat onderzoek gaat ons een veelvoud aan Sywerts (1 Sywert = 9 miljoen) kosten. Mijn taxatie ligt tussen 50 en 70 miljoen euro.
Rekent u even mee? Waarschuwing vooraf: u raakt het spoor bijster. Exact wat Deloitte wil. U kunt dit ook overslaan. Aan het eind bent u dan (minstens) vijftig miljoen lichter.
Forensisch accountants rekenen tarieven van 400 tot wel 600 euro per uur. Ik reken voor het stafniveau met 500 euro per uur. Het opmaken van de offerte (overleg, stukken bestuderen, analyse, uitwerking) zal zeker een maand twee mensen full-time bezig gehouden hebben. 30 x 8 x 2 x 500 = 290.000 + administratieve ondersteuning, ronden we af op 300.000 euro. Op dit tariefniveau reken ik ook de periodieke briefings voor betrokken partijen (ministeries, rijksdiensten, Tweede Kamer). Minstens tien keer, twee uur, drie personen Deloitte= 60 x 500 euro. Derhalve 30.000 euro. Werkzaamheden Adviescommissie en Onderzoekscommissie: acht maanden x 2 keer = 16 x 10 personen x gemiddeld tarief 500 euro is 80.000 euro. Frequent overleg met de opdrachtgever: elke week 2 uur x 40 weken = 80 uur x 500 = 40.000 euro. Intern overleg Deloitte: 10 uur per week x 40 weken x 500 = 200.000 euro. Tot op heden dus 650.000 euro, te vermeerderen met kosten secretariaat, telefonie, etc. Maakt 700.000.
In de wat lagere tariefklasse zitten de dagelijkse onderzoekers en andere Deloitte-medewerkers. Ik reken hiervoor 200 euro per uur. Er zijn 400 ‘datahouders’ geïnventariseerd uit een veel groter bestand. Per datahouder een uur research maakt 400 uur. Dat moet in een bruikbaar bestand worden vastgelegd. 100 uur. 5,5 miljoen data waren per begin april 2022 geïnventariseerd voor nader onderzoek. Tijdsbeslag inventarisatie vijf minuten per afzonderlijk item = 27,5 miljoen minuten = 458.333 uur. Eén miljoen chats zijn gelezen en beoordeeld op relevantie en geregistreerd. Per chat één minuut = 16.666 uur. Honderd interviews x 1 uur x 2 personen = 200 uur. Duizend geraadpleegde bronnen voor opstellen ‘tijdsgewricht’: zoeken en beoordelen per bron 10 minuten = 10.000 minuten = 166 uur. Dit alles telt op tot 475.865 uur x 200 euro = 95.172.000 euro. Vermeerderd met 21% BTW kom ik op zo’n 115 miljoen euro.
Bij elkaar opgeteld stijgen staf- en uitvoerende werkzaamheden voor het onderzoek daarmee uit boven de 100,6 miljoen die Sywert c.s. ons door de neus boorden. Terwijl het onderzoek nog lang niet is afgerond. Bij gebrek aan informatie van Deloitte of VWS zijn deze bedragen een forse slag in de lucht. Daarom breng ik een hele brede neerwaartse foutmarge van 50% aan en taxeer ik de eindfactuur van het onderzoek van Deloitte op tussen de 50 en 70 miljoen euro. Zo’n zeven Sywerts. Uit mildheid rond ik naar beneden af. De eindfactuur zal 50.000.000 euro bedragen. Daarbij laat ik de kosten van de opdrachtgever, waaronder inzet van de landsadvocaat, buiten beschouwing.
legale roof
Wij zijn straks, als ooit een punt wordt gezet achter het gegraai van Deloitte, dus niet alleen honderd miljoen euro kwijt aan waardeloze, nooit gebruikte en op de vuilstort belande mondkapjes van de oplichters Van Lienden, Van Gestel en Damme, maar ook nog vijftig aan het onderzoek naar hoe die handel zo gruwelijk kon ontsporen. Een onderzoek bovendien dat, in Deloitte’s eigen woorden tijdens de ‘technische briefing’ van 5 april, geen uitspraken zal doen over de vraag of de mondkapjesdeal slim zakendoen, dan wel regelrechte fraude of oplichting was, maar louter ‘een feitenrelaas, een tijdsgewricht en een normenkader’ biedt. Waarna VWS mag uitzoeken hoe dat te interpreteren. Ik zal niet zeggen dat Deloitte een nog grotere oplichter is dan Sywert van Lienden of een dief bij klaarlichte dag, maar het is wel een ongekend staaltje legale roof uit de staatskas.
Voor de politieke afronding voorspel ik een ruzie tussen de Kamer en de verantwoordelijk minister die de actuele heisa tussen Deloitte en VWS tot klein bier doet verschralen. Minister Helder zal zwaaien met haar brief van 26 april. De Kamerleden zullen terugmeppen dat ze om de tuin zijn geleid en de minister haar actieve informatieplicht heeft verzaakt door de Kamer het bos in te sturen met een vaag briefje en een pak onleesbaar papier, met opzet uitgereikt bij aanvang van het reces. Voor Conny Helder hoop ik dat ze tegen die tijd de kunst van het liegen onder de knie heeft (www.geertdales.com/minister-helder-kan-niet-liegen). Anders zal het slecht aflopen met dat ministerschap. Na haar amateuristische geklungel in het mondkapjesdebat van 6 april (Klaver: “laten we schorsen voordat hier politieke ongelukken gebeuren”) zijn haar gezag en krediet bij de Kamer nul.
Hugo de Jonge niet de enige bewindspersoon die privé-mailadres gebruikte
Tijdens dat Kamerdebat, waar Hugo de Jonge zich in strijd met de staatsrechtelijke principes van ministeriële verantwoordelijkheid aan het parlement opdrong om zijn afgebladderde reputatie op te poetsen, werd uitvoerig stilgestaan bij het gebruik van zijn privé emailadres voor zakelijk verkeer. Niet verboden, maar ernstig ontraden in het Handboek Minister. Niet alleen vanwege de veiligheid, maar ook omdat op die manier informatie verloren kan gaan die nodig is om achteraf de waarheid te achterhalen. Inmiddels is bekend dat RIVM-baas Jaap van Dissel zich daaraan eveneens bezondigde. Niet fraai, niet handig en in strijd met ambtelijke voorschriften, maar Van Dissel is geen kabinetslid.
Hugo de Jonge blijkt niet de enige bewindspersoon te zijn die in de fout ging. “We hebben kennisgenomen van het gebruik van privé-email en/of persoonlijke communicatiemiddelen door onder meer bewindslieden” schrijft Deloitte in de boze brief aan VWS, in een betoog waarom het zo moeilijk en tijdrovend is om alle data op tafel te krijgen. ‘Onder meer’ en ‘bewindslieden’. Dus: ook (hoge) ambtenaren en meerdere leden van het kabinet. Deloitte wil dat VWS regelt dat ook die data uit de communicatie langs privékanalen worden aangeleverd. Und schnell, bitte!!. Mocht dat onmogelijk zijn, wenst Deloitte te vernemen waarom.
In zijn antwoordbrief weerspreekt Boereboom de beweringen van Deloitte niet, maar draait hij er omheen en kaatst de bal terug. “Werkgerelateerde correspondentie behoort niet via de privé-email te verlopen” kapittelt de topambtenaar meerdere, niet bij naam genoemde bewindspersonen en ambtenaren. Hij laat het verder aan Deloitte om man en paard te noemen.
Het zijn brisante passages uit een toch al hoogst opmerkelijke briefwisseling. Wie waren die andere bewindspersonen die net als Hugo de Jonge over de schreef gingen en waarom heeft minister Helder de Kamer hierover niet ingelicht?
@annoz weblog 