De blik van Nicolas Foucquet.
Op zekere schilderijen uit de gouden eeuw kan men in de blik van het personage zijn ziel lezen.
Sartre was geobsedeerd door de blik van de andere, de vijandige blik, die hem die zich erdoor bekeken voelde, objectiveerde, hem zijn eigen ruimte ontnam om hem tot een ding te maken in de ruimte van de ander. Een ding tussen de dingen, om het met Descartes te zeggen.
Over Sartre is volgende anecdote bekend opgetekend door één van zijn leerlingen in het lyceum van Le Havre waar hij filosofie doceerde:
C’était des élèves qui l’avaient eu la première année où il était arrivé et qui disaient qu’à la première heure de cours, il était monté sur l’estrade, il s’était assis et il les avait regardés une heure sans dire un seul mot. Quand c’était terminé, il avait dit : « Aucune lueur d’intelligence dans ces regards. »
Het waren leerlingen die hem als leerkracht hadden in dat eerste jaar dat hij gearriveerd was, en die van hem vertelden dat hij na de trede beklommen te hebben, en zich neergezet hij gedurende een uur zijn klas had aangekeken zonder een woord te zeggen. Na afloop, zei hij: “Geen sprankeltje intelligentie in hun blik.”
Dat allemaal om te zeggen dat in de geschilderde blik van Nicolas Foucquet zoveel intelligentie, en meer dan intelligentie, waakzaamheid en finesse zijn af te lezen op dat portret van hem, geschilderd door Edouard Lacretelle. Nochtans geen tijdgenoot van Fouquet. Een romanticus uit de negentiende eeuw.
Misschien lees ik in die blik van Foucquet te veel: zijn tragische geschiedenis met Louis XIV, zijn glorieus begin, zijn kasteel in Vaux-Le-Vicomte, een voorafschaduwing van Versailles, de jaloersheid van de koning die uiteindelijk Fouquet levenslang liet opsluiten.
Een intelligente, waakzame maar bange blik.
Pierre Plum , Gent Belgium
@annoz weblog 